عکس ها و فیلم های ویدئویی مربوط به کیست هیداتیک

برای دیدن همه عکس ها و فیلم های ویدئویی مربوط

به کیست هیداتید به ادامه مطلب مراجعه نمایید

ادامه نوشته

نگاهی به تجربیات کشورهای دیگر در زمینه کنترل کیست هیداتید

مقدمه

کیست هیداتید،  مرحله نوزادی کرم نواری اکینوکوکوس گرانولوس است. این کرم 7-3 میلی متری، انگل روده باریک سگ است. تخم های کرم همراه با مدفوع سگ آلوده خارج شده و در محیط پراکنده می شوند. انسان و حیوانات با خوردن این تخم ها همراه با آب، غذا و سبزیجات، آلوده شده و کیست هیداتید در بدن آنها تشکیل می شود. علائم بالینی بیماری هیداتیدوز در انسان و حیوانات بستگی به تعداد، اندازه و محل تشکیل کیست ها دارد.  در صورتی که کیست هیداتید در اندام های حیاتی مثل مغز و قلب تشکیل شود، خطرات ناشی از بیماری جدی تر است (1).

امروزه تشخیص به موقع و درمان کیست هیداتید در کشورهای در حال توسعه به عنوان یک معضل مطرح است. درمان کیست هیداتید شامل درمان داروئی، جراحی و یا ترکیبی از هر دو است (2). درمان داروئی مستلزم استفاده دراز مدت از داروهای ضد انگلی است (1). جراحی درمان اصلی و تنها راه از بین بردن کامل کیست ها است،‌ اما ممکن است عوارض جنبی و خطراتی مثل مرگ یا عود کیست پس از عمل را در پی داشته باشد. در مطالعه 69 بیمار مبتلا به کیست هیداتید که در فاصله سال های 60 تا 69 در بیمارستان های شیراز تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، 10 مورد مرگ و 17 مورد عود کیست بعد از عمل جراحی مشاهده شده است (3). در یک تحقیق مشخص شده که از 472 مورد جراحی انجام شده برای خارج کردن کیست هیداتید در کشور اردن، ‌در 5/27% افراد جراحی شده عود کیست پس از عمل اتفاق افتاده است. سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند، باید پس از برداشتن کیست هیداتید به کمک جراحی، بیمار حداقل به مدت 2 سال تحت درمان داروئی نیز قرار گیرد (2).

 در بیماری هیداتیدوز افراد جامعه به صورت انفرادی در معرض خطر هستند و این در حالی است که افراد به تنهایی از عهده هزینه های لازم برای کنترل و پیشگیری بیماری بر نمی آیند. معمولاً این بیماری به صورت اپیدمی ایجاد نمی شود و نیز به ندرت باعث مرگ می شود. تأثیر آن در کاهش فرآورده های دامی نیز غیر واضح و ناچیز است ( از جمله غیر قابل فروش بودن امعاء و احشاء)، لذا از نظر اقتصادی به درستی مورد توجه قرار نمی گیرد،‌ اما به دلیل آنکه انسان به این بیماری آلوده می شود باید از منظر دیگری به آن نگریست (4).

 بدلیل دشواری تشخیص و درمان کیست هیداتید و خطرات این بیماری برای انسان،‌ کنترل بیماری و پیشگیری از وقوع آن در سراسر دنیا از اهمیت زیادی برخوردار است. بسیاری از کشورها به خوبی این اهمیت را درک نموده و برنامه های جامعی را برای مبارزه با بیماری طراحی و اجرا نموده اند (5) که در ادامه این نوشتار به برخی از آنها اشاره می شود. هدف از انجام مطالعه حاضر معرفی روش های به کار گرفته شده در کشورهای دیگر برای مبارزه با بیماری هیداتیدوز است. آشنایی با این روش ها و بهره مندی از تجربیات به دست آمده می تواند مسئولین ذیربط را در تدوین یک برنامه جامع و راهبردی برای کنترل بیماری در کشورمان یاری نماید.

 

ایسلند (Iceland)

 اولین برنامه موفقیت آمیز برای کنترل کیست هیداتید در کشور ایسلند اجرا شده است. اجرای این برنامه در سال 1864 میلادی یعنی حدود 143 سال قبل آغاز شد. قبل از اجرای برنامه در این کشور، از هر 6 نفر یک نفر به کیست هیداتید آلوده بود. در بعضی از گزارشات میزان آلودگی انسانی درا ین کشور 25% اعلام شده بود(6).

مهمترین اقدامات انجام شده در برنامه مبارزه با این بیماری در کشور ایسلند عبارتند از :

1- افزایش اطلاعات عمومی مردم درباره بیماری

3- درمان سگهای آلوده با داروهای ضد کرمی

4- ممنوعیت تردد سگ ها در مجاورت پایتخت کشور

5- تولید گوسفندان پرواری به جای گوسفندان شیری و پشمی (کشتار بره های نر در سن 5-4 ماهگی قبل از آنکه  به کیست هیداتید آلوده شوند)

6- جلوگیری از کشتار غیر قانونی گوسفندان

  آخرین مورد انتقال بیماری از سگ به انسان در سال 1960 و آخرین مورد انتقال آلودگی از سگ به گوسفند در سال 1979 مشاهده شده است. در هر حال در اثر مبارزه مداوم با بیماری، این بیماری از سال 1950 به بعد در این کشور ریشه کن قلمداد شده است (6 و7).

برای اطلاعات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

ادامه نوشته

آشنایی با کیست هیداتیک - بیماری مشترک بین انسان و دام

کیست هیداتید، بیماری انگلی است که به وسیله مرحله نوزاد کرم « اکینوکوکوس گرانولوزوس» ایجاد می شود. تنیا اکینوکوک، کوچکترین کرم پهن نواری است که شناخته شده و اندازه آن (9-5/2 میلی متر) است. این کرم در روده کوچک سگ و سگ سانان (گرگ و روباه) و به‎ندرت گربه زندگی می کند و معمولاً دارای 3 بند یا حلقه می باشد. کرم بالغ از دو قسمت سر و بدن تشکیل شده است. قسمت سر دارای دو ردیف قلاب و چهار باد کش است و بدن از 3 تا 4 بند تشکیل شده که بندهای آخر دارای تعداد زیادی تخم است. کرم بالغ در بدن انسان، گوسفند و گاو تشکیل نمی شود و تنها فرم بالغ کرم، در دستگاه گوارش سگ یاسگ سانان تشکیل می شود.

سیر تکاملی و مرحله بیماریزایی

در بند آخر کرم بالغ تعداد زیادی تخم وجود دارد که به همراه مدفوع سگ دفع می شود. تخم انگل بسیار کوچک و غیرقابل رویت است. تخمها در خاک مرطوب و سایه به مدت چند ماه به حیات خود ادامه می دهند. میزبانان واسط   (گاو، گوسفند، انسان و …) با خوردن تخمها آلوده می شوند. تخم ها دارای چند لایه و لایه ها از جنس کراتین و نسبت به تغییرات محیط بسیار مقاوم هستند و می توانند در دمای 2 درجه سانتی گراد به مدت 2 سال و در طبیعت بر حسب درجه حرارت و شرایط جوی بین 3 تا 8 ماه زنده بمانند. هر 7 تا 14 روز یک بار تخمها توسط سگ دفع می‌شوند. تخمها بعد از بلع توسط انسان یا دام در روده باز شده و جنین کوچکی از آن‌ها خارج می‌شود که شش قلاب دارد. جنین قلابدار در مخاط روده نفوذ کرده و از طریق عروق خونی می‌تواند به کلیه نقاط بدن برود. جنین پس از توقف در اعضاء مختلف بدن (کبد، کلیه، ریه،‌مغز، استخوان ، طحال و غیره) شروع به رشد می کند و به شکل کیسه ای در می آید که به آن کیست هیداتید گویند. هر کیست پر از مایع شفاف است که حاوی جنین یا لاروهای متعدد می باشد. کیست‌ها به مرور رشد کرده و قطر آن‎ها به 5 تا 20 سانتی متر افزایش و گاهی حجم درون کیست به 2 لیتر نیز می رسد. در صورتی که کبد یا ریه یا عضو مبتلا به کیست هیداتید در گاو و یا گوسفند به نحوی مورد تغذیه حیوانات دیگر مانند سگ قرار گیرد، کیست‎ها در داخل روده کوچک باز شده و جوانه های داخل کیست به جداره روده کوچک می چسبند و بالغ می شوند و سر انجام کرم بالغ با تولید تخم چرخه را در طبیعت ادامه می دهد.


چرخه انتقال بیماری

1- ذبح غیر بهداشتی دام ، بیرون انداختن امعاء و احشاء آلوده به کیست و قرار گرفتن این اندامها در دسترس سگ و سگ سانان

2- خوردن کیست‎های حاوی جنین توسط سگ و تبدیل آنها به کرمهای پهن نواری شکل در روده سگ

3- رشد کرمها (تنیا اکینوکوک) در روده سگ و دفع تخمها متعدد توسط مدفوع سگ در محیط

4 - خوردن علوفه و آب آلوده به تخمهای دفع شده سگ توسط دامهایی مانند گوسفند، گاو، شتر و غیره

5 - تبدیل تخمها به جنین ها ی مختلف و تبدیل جنین‎ها به کیست هیداتید در اندامهای مختلف دام

مجدداً با ذبح غیر بهداشتی دام و بیرون انداختن امعاء و احشاء آلوده به کیست و قرار گرفتن این اندامها در طبیعت چرخه انتقال بیماری تکرار می گردد.

 

سیر تکامل عامل بیماری کیست هیداتید

 میزبان نهایی : میزبانی است که انگل دوران بلوغ یا مرحله تکثیر جنسی خود را در بدن آن موجود می گذراند.

میزبان واسط : میزبانی است که انگل دوران قبل از بلوغ جنسی خود را در بدن آن موجود می گذراند.

 

راه‏های انتقال بیماری به انسان

1 - تماس نزدیک و مستقیم با سگ های آلوده

2 - تماس مستقیم با مدفوع سگ های آلوده

3 - مصرف آب،غذا و سبزیجات آلوده با مدفوع سگ

 

دوره کمون بیماری

دوره کمون ممکن است بین 5 تا20 سال طول بکشد و بر حسب محل، نوع و شدت ضایعات، علائم بالینی تفاوت می‎کند.

 

علائم بیماری در انسان

با اینکه بیماری در سگ معمولاً نشانه بارزی ندارد، ظهور و نوع نشانه‎ها در انسان بستگی به اندازه و محل جایگزینی کیست دارد(حدود 90% کیست‎ها در ریه و کبد تشکیل می‌شود). اگر بافت اطراف کیست نرم باشد کیست می تواند بزرگ شود و حتی به اندازه یک توپ فوتبال نیز برسد!

کیست تشکیل شده در استخوان معمولاً کوچک و مایع داخلی آن کم است و عمدتاً حفره میانی استخوان را مورد تهاجم قرار داده و باعث فرسودگی و شکستگی استخوان می گردد.

در موارد ابتلا به کیست کبدی نشانه‎هایی مانند بزرگی کبد ، قولنج کبدی و زردی دیده می شود.

در موارد ابتلا به کیست ریه نشانه‎هایی مانند سرفه ، تنگی نفس ، دردهای قفسه سینه و خلط خونی دیده می‌شود.

وجود کیست در مغز موجب اختلالات عصبی، تاری دید ، لرزش و صرع می گردد.

وجود کیست در کلیه با سوزش ادرار و وجود خون در ادرار خودنمایی می کند.

کیست قلبی ممکن است باعث تپش قلب ، تنگی نفس و اختلال عمل قلب گردد.

در پاره‎ای از موارد به علت ضربه ممکن است کیست پاره شده و محتویات آن وارد خون شده و شوک ایجاد کند که خود موجب سقوط سریع فشار خون و مرگ بیمار می گردد.

 

راه درمان بیماری در انسان

تنها راه درمان بیماری در انسان عمل جراحی و خارج کردن کیست از داخل بدن است که آن هم باید با ظرافت خاصی انجام شود، زیرا اگر در هنگام جراحی مایع موجود در کیست ها و یا قطعاتی از آن در بدن پخش شود کیست‌های ثانویه و جدید ایجاد می‌شوند. گاهی به علت گسترش کیست‎ها در اعضاء مختلف بدن و یا وجود کیست در منطقه حساس و خطرناک که دسترسی و عمل جراحی آن مشکل است از داروی آلبندازول جهت درمان استفاده می شود. ضمناً‌ بعد از عمل جراحی نیز برای حذف کامل کیست‎ها از داروی یادشده استفاده می گردد.

 

درمان بیماری در سگ

در صورت آلودگی سگ به راحتی با دادن داروی ضد انگل درمان صورت می‎پذیرد. توصیه می شود به‎طور مرتب زیر نظر دامپزشک در فواصلی که وی تجویز می‎کند از داروی ضد انگل برای حیوانات استفاده شود. به این منظور افرادی که از سگ به هر نحو نگهداری می‎کنند، باید این موضوع را مدنظر داشته باشند.

 

پیشگیری و کنترل

بیماری کیست هیداتید انتشار جهانی دارد و بطور کلی در مناطقی که شغل دامپروری رونق دارد و تماس نزدیک بین گاو، گوسفند، انسان و سگ زیاد است از شیوع بیشتری برخوردار است. بنابراین در کنترل بیماری باید موارد زیر را مد نظر قرار داد:

آموزش بهداشت: آگاه نمودن مردم در زمینه استفاده از سبزیجات به نحوی که سبزی باید کاملاً با مواد ضدعفونی کننده شسته و بعد مصرف گردد. (به شیوه چهار مرحله‎ای : شستشو با آب -  افزودن مایع ظرفشویی (3 تا 5 قطره در یک لیتر آب) – افزودن پودر پرکلرین برابر دستورالعمل و شستشو و آب‎کشی نهایی)

تماس با سگ باید محدود شود زیرا ممکن است تخم انگل موی این حیوان را آلوده کرده باشد. البته با نگهداری حیوان تحت نظر دامپزشک و انجام معاینات دوره‎ای و درمان ضدانگل می‌توان این خطر را به نحو مؤثری کاهش داد.

از ذبح حیوانات (گاو، گوسفند و بز) در محلی خارج از کشتارگاه مجاز اکیداً خودداری شود. مردم هم باید از خرید گوشت و فراورده های دامی که معاینه نشده و مهر بهداشتی دامپزشکی ندارند خودداری کنند.

بازرسی لاشه و اندام ها در موقع ذبح، ضبط و معدوم نمودن اندام های آلوده به کیست باید به نحوی انجام شود که اندام آلوده از دسترس سگ دور نگه داشته شده و حتماً سوزانده و یا به شکل بهداشتی دفن گردند.

جمع‎آوری سگ های ولگرد و دفع بهداشتی و صحیح زباله نقش مهمی در مبارزه با این بیماری دارد که باید مورد توجه واقع شود.
 

منبع: مرکز مجازی پژوهش های راهبردی دامپزشکی

مطالب مرتبط :

» نگاهی به تجربیات کشورهای دیگر در زمینه کنترل کیست هیداتید

» کیست هیداتیک - بیماری مشترک بین انسان و دام

» عکس ها و فیلم های ویدئویی مربوط به کیست هیداتیک

کیست هیداتیک - بیماری مشترک بین انسان و دام

کیست هیداتید چیست؟

کیسه‌هایی به اندازه یک توپ کوچک وگاهی بزرگ در کبد ، ریه ، مغز ، کلیه ، استخوانها و سایر بافتها  که دارای دیواره‌ای سفید و سفت بوده و داخل آن مایعی بی رنگ وجود دارد.

 

عامل بیماری چیست؟

کیست هیداتید یک بیماری انگلی مشترک انسان و حیوان است.

عامل این بیماری کرم کوچک پهن و بندبندی است به نام اکی نوکوکوس گرانولوزوس از خانواده سستودها که طول آن ۵ – ۳ میلی متر می‌باشد و به سختی با چشم دیده می‌شود .

میزبان اصلی این کرمها سگ سانان هستند و کرم در روده باریک سگهای آلوده زندگی می‌کند .

بدن این کرمها سه بند دارد و در آخرین بند ، هزاران تخم آلوده کننده وجود دارد که بعد از پاره شدن این بند تخمها آزاد می‌گردند .

سگ سانان آلوده از طریق مدفوع خود ، تخم این کرمها را در مزارع ، مراتع و سبزیکاریها پراکنده نموده ، باعث آلودگی محیط می‌شوند .

چنانچه این تخمها توسط یک میزبان واسط تصادفی مانند گاو ، گوسفند، بز ، شتر و یا انسان همراه با علوفه و یا سبزی‌های خام نشسته خورده شوند جنینی که در این تخمها وجود دارد در روده آزاد شده و در بافت مخاطی روده نفوذ می‌کنند و خود را توسط گردش خون به کبد ، ریه ، مغز ،کلیه، استخوانها و سایر بافتها می‌رساند و تشکیل کیست هیداتید می دهد.

انسان معمولاً در اثر خوردن سبزیجات و آب آلوده به مدفوع سگ مبتلا و یا در اثر تماس مستقیم با سگ آلوده به این بیماری مبتلا می‌شود.

 
درمان این بیماری در اکثر موارد بوسیله عمل جراحی امکان پذیر است که مستلزم هزینه سنگین بیمارستانی و موجب ازکارافتادگی بیمار می شود .

 

نکات بهداشتی جهت پیشگیری از کیست هیداتید:

 آموزش و آگاه نمودن  افراد اجتماع از چرخه زندگی انگل ، خطر ابتلا ، راههای انتشار و پیشگیری از بیماری .

شستن بسیار تمیز و دقیق سبزیجات بخصوص کاهو و ضد عفونی آنها با یک محلول ضد عفونی کننده و سپس قراردادن آنها در زیر فشار زیاد آب تا در صورت آلوده بودن شسته و تمیز شود .

شستشوی دستها پس از پاک کردن سبزیجات با آب صابون .

شستشوی دستها بعد از فراغت از کارهای کشاورزی و دامپروری ، تماس با خاک ، گیاه ، سبزیجات و قبل از هر وعده غذا .

ایجاد و احداث کشتارگاههای بهداشتی در شهرها و روستاها و دفن یا سوزاندن احشا ءآلوده به کیست .

پرهیز از کشتار غیر مجاز دام .

معاینه و درمان سگهای گله و خانگی طی برنامه منظم با مراجعه به دامپزشک.

پرهیز از خوراندن مستقیم احشاء آلوده به سگها .

کنترل سگ های ولگرد و خیابانی .

در صورتی که به حیوانات ولگرد غذا می دهید و یا آن ها را نوازش می کنید حتماً دست خود را با آب و صابون بشوئید .

مطالب مرتبط :

» نگاهی به تجربیات کشورهای دیگر در زمینه کنترل کیست هیداتید

» آشنایی با کیست هیداتیک - بیماری مشترک بین انسان و دام

» عکس ها و فیلم های ویدئویی مربوط به کیست هیداتیک